واکنش سرپرست اتباع و حجاج ایرانى به واقعه ۸ شوال:

 در آستانۀ سقوط حکومت هاشمى در حجاز، در تاریخ شانزدهم تیرماه ١٣٠٣ ه‍ .ش. منتخب ‌الدوله به سِمت سرپرست اتباع و حجاج ایرانى منصوب و وارد مکه گردید، لیکن پس از روى کار آمدن عبدالعزیز و انتشار اخبارى مبنى بر تخریب اماکن مقدس دو شهر مکه و مدینه و نگرانى ‌هایى که در کشورهاى اسلامى به خصوص ایران به ‌وجود آمد و از آنجا که هنوز حکومت سعودیان استقرار لازم را نداشت، عبدالعزیز این اخبار را تکذیب و از دولت ‌هاى اسلامى مى‌خواست تا نمایندگانى را براى پیگیرى موضوع به حجاز اعزام دارند.  

 

 ایران از جمله اولین کشورهایى بود که هیأتى مرکب از غفارخان جلال‌السلطنه (وزیر مختار ایران در مصر) و حبیب‌اللّٰه خان هویدا به حجاز اعزام کرد و این هیأت در تاریخ ١٣٠۴/۶/٢۴ ه‍ .ش. وارد جده گردید. 

 عبدالعزیز پذیرایى گرمى از این هیأت به‌عمل آورده و براساس گزارش هویدا اظهار تمایل زیادى به نزدیکى با ایران از خود نشان مى ‌داد، هویدا در این زمینه چنین مى ‌نویسد:

 «... یک شبانه روز در بحره متوقف و دو دفعه با ابن سعود ملاقات شد. فوق ‌العاده احترام و محبت نمود و هر دفعه خیلى اظهار میل به تقرب به دولت علیّه مى ‌کرد و مى ‌گفت: ما با دولت ایران همجواریم و به ‌قدر سى ‌هزار شیعه در نجد و احساء نزد من هستند، مى ‌توانید از آنها تحقیق نمایید، آنچه در حق ما شهرت مى ‌دهند، اکثر تهمت و افترا است. ان ‌شاء اللّٰه شما به مدینه رفته، خواهید دید که آنچه گفته ‌اند دروغ است! من صریحاً به شما مى ‌گویم و شما هم به دولت علیّه بنویسید که من حرمین شریفین را به جان و مال و اولاد خود حافظ و حارس ‌ام. مهدومات مکه نیز قبل از ورود من بوده است.» 

 عبدالعزیز در اینجا، موضوع تخریب قبور را به دیگران نسبت داده، لیکن در ملاقات دیگرى که هویدا با وى داشته، چنین اظهار مى‌کند:

 «... بلى، وهابى‌ها اعتقاد به تعمیر قبور و قبه ‌ها ندارند و بدعت مى ‌دانند و "خیرالقبور الدوارس" را حدیث معتبر مى ‌شناسند. مع ‌هذا بعد از ورود خودم، فوراً جلوگیرى کرده‌ام و حالیه نیز با کمال اصرار و الحاح منتظرم که دول و ملل اسلامى نماینده ‌هاى خود را بفرستند و در امور حجاز قرارى دهند و براى تعمیر این قبور نیز اگر مصمم شوند، مخالفت نمى ‌کنم، سهل است، مساعدت خواهم کرد...».

 وى همچنین در بارۀ شیعیان نجد مى‌گوید:

 «... قریب بیست - سى ‌هزار رعایاى شیعى مذهب، در نجد و احسا دارم، سؤال کنید، همگى در نهایت آزادى و آسودگى و راحتى مشغول کسب و کار خود هستند و هیچ فشارى، نه مذهبى و نه غیرمذهبى، بر آنها نبوده و نیست... .» 

 همانگونه که در گزارش ‌هاى پیشین گذشت، عبدالعزیز به ‌لحاظ مشکلاتى که در آغاز راه با آن روبه ‌رو بوده، تلاش مى ‌کند ضمن پافشارى بر اعتقاد وهابیان به تخریب قبور، آن را به ‌نوعى به دیگران نسبت داده و با آوردن نمایندگان کشورهاى اسلامى به حجاز در تثبیت حکومت خویش تلاش کند و با وقت‌کشى، آرام ‌آرام به ‌سوى استقرار حکومت خود گام بردارد.

 تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، ص ۵٨؛

        اسناد روابط ایران و عربستان سعودى، ص٢۶.